Pon, 13. Nov. 2023.
Danas, u Najrobiju, Keniji gdje glavno sjedište Programa Ujedinjenih naroda za okoliš (UNEP) otvorena je treća sjednica Međuvladinog pregovaračkog odbora (International Negotiaiting Committee – INC) sa ciljem nastavka rada na obavezujućem instrumentu o okončanju zagađenja plastikom, uključujući i onečišćenje mora. Sjednica se održava u periodu od 13-19 novembra 2023. godine, kojoj su prethodile dvodnevne regionalne pripreme i sastanci. Na otvorenju se obratio i predsjednik Kenije, koji se osvrnuo na ozbiljnost problematike onečišćenja plastikom kao jednog od najvećih problema današnjice koji negativno utiče na ekološku, društvenu, ekonomsku i zdravstvenu dimenziju održivog razvoja.
Inicijativa o pokretanju aktivnosti i radu na obavezujućem instrumentu je usvojena na petoj skupštini Ujedinjenih nacija za okoliš (United Nations Environment Assembly - UNEA 5.2) koja je održana u martu 2022. godine, gdje su se države članice Ujedinjenih Nacija jednoglasno dogovorile da će razviti pravno obavezujući instrument o okončanju zagađenja plastikom, uključujući i onečišćenje mora. Usvojenom rezolucijom 5/14 „Kraj zagađenju plastikom: prema pravno obvezujućem instrumentu“, odlučeno je uspostavljanje Međuvladinog pregovaračkog odbora (International Negotiaiting Committee – INC) koji će razviti specifičan sadržaj o zagađenju plastike, obuhvatajući i plastiku iz morskog okoliša, sa ambicioznim ciljem kompletiranja sadržaja instrumenta do kraja 2024. godine.
Rad Međuvladinog pregovaračkog odbora je počeo u drugoj polovini 2022. godine, sa ambicijom da se finalizuje obavezujući Instrument do kraja 2024. godine. Planirano je ukupno pet sjednica, od kojih su već dvije održane. Prva inicijalna je održana prošle godine u Punta del Este, Urugvaju, dok je druga održana u maju ove godine u Parizu.
Prije današnjeg otvaranje treće sjednice, prethodile su dvodnevne pripreme na nivou regije, a neke od donešenih zaključaka zemalja regije Istočne Evrope kojoj pripada i Bosna i Hercegovina su sljedeće:
- Podržava se prva radna verzija koja je predstavljena od strane predsjednika INCa
- Zemlje Istočne Evrope potvrđuju da će predano raditi na onečišćenju plastikom i na poboljšanju sistema za upravljanje otpadom
- Pozdravljaju alternative plastike kao jedno od rješenja
- Smatraju da za određene teme je neophodna naučna ili regionalna analiza, npr. hemikalije i nauka, ili mikroplastika, ili struktura upravljanja otpadom u nerazvijenim zemljama
- Smatraju da postoji povezanost sa drugim konvencijama i međunarodnim ugovorima, poput Bazelske konvencije, Roterdamske konvencije, Štokolmske konvencije
- Ističu da postoji potreba da sve regulatorne mjere u okviru budućeg Instrumenta budu naučno utemeljene
- Ističu potrebu da je neophodan pristup finansijskoj podršci i jačanju kapaciteta za zemlje sa ekonomijom u tranziciji. Također, postoji potreba za uključenje privatnog sektora.
- Izražena je želja i spremnost da ovaj Instrument ima veliki pozitivan uticaj u borbi protiv onečišćenja plastikom, kao i na dalji rad razumijevanja i unapređenja ovog Instrumenta.
Bosnu i Hercegovinu na INC 3 predstavlja gdin. Mehmed Cero, pomoćnik ministra za sektor okoliša Federalnog ministarstva okoliša i turizma koji je ujedno i Nacionalna fokalna tačka za INC. Bosna i Hercegovina je od samog početka aktivno učestvovala na sastancima i aktivnostima INCa, te je dostavila dva elaborata sa odgovarajućim prijedlozima sekretarijatu INC-a podržavajući inicijativu za zaustavljanje i okončavanje onečišćenja plastikom. Federalno ministarstvo okoliša i turizma prepoznaje značaj ove inicijative te će zajedno sa predstavnicima drugih relevantnih institucija u Bosni i Hercenastaviti aktivno raditi na budućim aktivnosti izrade, a kasnije i ratificiranja i provođenja ovoga značajnog međunarodnog pravno obavezujućeg dokumenta.